Region Danas
Polaganjem venaca i parastosom tragično nastradalim radnicima i civilima na spomenik žrtvama u Narodnom muzeju u Užicu obeležena je 83. godišnjica jedne od najvećih tradedija u istoriji ovog grada.
Oslobođenjem Užica 24. septembra 1941. godine, pod kontrolom partizanskih vojnih vlasti počela je sa radom Partizanska fabrika oružja i municije, jedina u porobljemom delu Evrope koja je proizvodila oružje protiv fašističkog okupatora.
Radnici u fabrici su bili svesni važnosti snadbevanja partizana oružjem i municijom i znali su da je od njih zavisilo koliko će se pokret otpora omasoviti.
– Tragedija koja se ovde dogodila pre 83 godine, za nas u gradu Užicu jedna je od najvećih, jer živote je u jednom danu izgubilo 120 ljudi, čitava smena radnika fabrike i civila koji su se od bombardovanja sakrili u fabričkim tunelima. Njihovu žrtvu ne smemo zaboraviti nikada i zadatak svakog od nas je da nastavi tradiciju sećanja i poštovanja – rekao je Rajko Radosavljević iz Gradske kuće Užica.
Po naređenju Vrhovnog štaba NOPOJ, u podzemnim prostorijama izgrađenim pre izbijanja Drugog svetskog rata za potrebe trezora Narodne banke Kraljevine Jugoslavije, useljena je fabrika oružja i municije, tačnije njeno municijsko odeljenje i alatnica, dok je levi deo tunela bio sklonište namenjeno građanima koji su tu tražili zaklon od tada nemačkih aviona.
– Danonoćnim radom u tri smene u fabrici oružja i municije radnici su proizveli 2.700.000 puščanih metaka, 90.000 metaka za pištolj, 21.040 pušaka, 30.000 ručnih bombi i 2.000 nagaznih mina. Takođe je veliki remont na oko 20.000 pancirnih topovskih granata, popravljeno ovo 4.500 pušaka, 200 teških mitraljeza, 300 puško-mitraljeza, nekoliko tenkova i veća količina drugog oružja – kažu u muzeju.
U poprečnom delu tunela, gde su bili smešteni materijal i fabrički proizvodi, 22. novembra ’41. godine, oko 15 sati, došlo je do eksplozije koja se lančano proširila i na fabriku oružja, i na sklonište. Tada je poginula cela smena radnika i ljudi koji su bili u skloništu.
Autor: Borivoje Ilić
