Region Danas
Tragovi te vulkanske aktivnosti mogu se uočiti na raznim lokacijama širom zemlje, a prepoznaju se po specifičnim oblicima reljefa.
U intervjuu za “Srbija Danas”, zamenik direktora Geološkog zavoda Srbije, dipl. inž. geologije Predrag Mijatović, govori o vulkanskim područjima u našoj zemlji, njihovom prostiranju, poslednjim erupcijama kod nas, kao i o rizicima od vulkanskih erupcija u neposrednoj budućnosti.
On navodi da su vulkanske oblasti orijentisane u pravcima sever-severozapad i jug-jugoistok.
– Najveća vulkanska oblast u Srbiji nalazi se na istoku, u literaturi je poznata kao Timočki magmatski kompleks dužine preko 80 km, na severu prelazi u Rumuniju, a na istoku preko Bugarske do Crnog mora. Značajni vrhovi, ostaci nekadašnjih vulkanskih kupa su Tilva Njagra (Borsko jezero), Tilva Mika, Prvulove i Strahinove čuke, Kumastakan, Krše Satuli. U Šumadiji značajni vulkanski centri nalazili su se na prostoru današnjih planina: Rudnik (Ostrvica), Borač, Kotlenik, Trijeske kod Gornjeg Milanovca. U Južnoj Srbiji je planina Radan ceo vulkanski kompleks sa najpoznatijim oblikom Mrkonjski vis, kod Vranja Grot i Oblik. U jugozapadnoj Srbiji okolina vrha Koritnika i sela Trijebina.
Vulkanska aktivnost bila je izražena i na terenima današnje Vojvodine, a dokazana je posredno na osnovu delova jezgra naftnih bušotina.
Navedena područja u Srbiji su, međutim, prema njegovim rečima davno ugašene.
– Intezivna vulkanska aktivnost na našim prostorima sa prekidima traje od gornje krede pre 90 miliona godina pa sve do pre 20 miliona godina. Najintezivnija vulkanska aktivnost bila je u periodu od pre 40 miliona godina do pre 20 miliona godina. Prema dosadašnjim geološkim istraživanjima, kod nas poslednja vulkanska aktivnost bila je pre oko 5,3 miliona godina, što znači da se kod nas nalaze uglavnom ugašeni vulkani.
Dipl. inž. geologije Predrag Mijatović napominje da praćenje vulkanske aktivnosti u Srbiji ne postoji, ali se prati seizmička aktivnost koju sprovodi Seizmološki zavod Srbije.
On ističe da je zemlja u blizini aktivnih vulkana vrlo plodna i pogodna za uzgajanje različitih poljoprivrednih kultura. Navodi da kao rezultat vulkanske aktivnosti nastaje i jedan od najkorisnijih materijala,a to je zeolitski tuf. Kako Predrag objašnjava, on se ne koristi samo u poljoprivredi, već i u stočarstvu, farmaciji i medicini, pod uslovom da sadrži više od 95% klinoptilolita.
– Vulkanske oblasti su značajne za industriju, posebno rudarstvo, u okviru naših vulkanskih oblasti i vulkana se nalaze naša velika ležišta: bakra, zlata, srebra, olova-cinka, ležišta kvalitetnih glina i građevinskih materijala. U blizini naših vulkanskih centara nalaze se i poznate banje/lečilišta: Ribarska, Lukovska, Jošanička, Prolom, Vrnjačka, Vranjska, Gornja Trepča i Sijarinska – dodaje on.
Osvrnuo se, zatim, i na nama najbliže vulkane u Italiji.
– Najbliži aktivni vulkani Srbiji nalaze se u Italiji (Etna, Vezuv, Stromboli), ugašenih vulkana im u delu Sredozemnog mora oko ostrva Santorini, Mikonos.
Pored vulkana u Italiji, pomenuo je i erupciju vulkana na Islandu “Ejafjadlajekidl” koja je pre nekoliko godina zatvorila avio-saobraćaj u Severnoj i velikim delom u Zapadnoj Evropi.
