Region Danas
Čitava država tuguje.
Marija Tereza de Maskarenhas Horta Baros (1937–2025) preminula je danas, 4. februara. Pisac, pesnikinja, novinarka i aktivistkinja, poznata je kao jedna od najistaknutijih feministkinja Portugala i bila je deo Pokreta za oslobođenje žena Portugala.
Decembra 2024. godine, bila je uvrštena na listu 100 najuticajnijih i najinspirativnijih žena na svetu, koju je sastavila britanska javna televizija BBC, a koja obuhvata umetnice, aktivistkinje, advokatice i naučnice.
Zajedno sa Marijom Velho da Kostom i Marijom Isabel Bareno (poznate kao Tri Marije), bila je jedna od autorki dela “As Novas Cartas Portuguesas” (“Nova portugalska pisma”), koje predstavlja neupitan kamen-temeljac u istoriji portugalske književnosti.
Ana Luiza Amaral opisuje ovu knjigu kao “tužbu protiv ideologije koja je vladala pre 25. aprila (osveta ratom u kolonijama, pravosudnim sistemom, emigracijom, nasiljem, statusom žena), a koja je po svom književnom i društvenom značaju originalna i aktuelna. To potvrđuje činjenica da se i danas može čitati kroz prizmu savremenih feminističkih teorija (ili teorija koje potiču iz feminističkih studija, kao što je queer teorija), jer se opire kategorizaciji time što razbija granice između narativnih, poetskih i epistolarnog žanra, gurajući te granice do tačke spajanja”.
Knjiga, koja je prvobitno objavljena 1972. godine, bila je zabranjena i cenzurisana od strane režima Novog Državnog poretka zbog navodnog vređanja javnog morala, ali je izazvala međunarodne naslove i proteste širom sveta. Internacionalni uticaj dela bio je neposredan, posebno nakon što je u Francuskoj knjigu predstavila feministkinja Simone de Beauvoir i kada su mediji širom sveta izveštavali o suđenju “Tri Marije”. Zbog toga su se u mnogim ambasadama Portugala u inostranstvu održali feministički protesti, a dela i autorke su podržavali međunarodni intelektualci i umetnici, uključujući Margaritu Duras, Doris Lesing, Iris Murdok i Delfin Sejrig.
U oktobru 2022. godine, portugalska vlada i CIG (Komisija za jednakost žena) odali su počast delu i jedinoj preživeloj autorki, Mariji Teresi Horti.
Grupa koja proučava uticaj objavljivanja “Novih pisama”, osnovana od strane Ane Luize Amaral i Marinela Freitasa, i koja broji timove u Portugalu, Nemačkoj, Sjedinjenim Američkim Državama, Francuskoj, Italiji, Engleskoj, Irskoj, Švedskoj i afričkim zemljama portugalskog govornog područja, pokazuje vremensku i globalnu relevantnost dela koje su ova tri pisca stvorila.
Godine 2024. Marija Tereza Horta bila je jedna od biografisanih u okviru projekta CIG “Žene za jednakost”, kao način da se ispričaju inspirativne priče žena koje su sa strašću i odlučnošću radile na zaštiti postignuća 25. aprila, duboko oblikujući portugalsko društvo.
U svojoj biografiji „A Desobediente“, autorka Patrisia Reis opisuje Hortu kao “neposlušnu, koja se slučajno angažovala sa PCP-om (Komunističkom partijom Portugala) i održavala intenzivnu političku aktivnost pre i posle 25. aprila; pesnikinju, majku, ženu koja gradi nesmerenu ljubav prema Luísu de Barrosu; veliku spisateljku kojoj su nagrade i priznanja stigli kasno (iako, u nekim slučajevima, na vreme da ih odbije)”.
U martu 2024. godine, Migel EsteveZ Kardoso je odao počast spisateljici i rekao da je od nje naučio reč lonjura.
“S njom sam naučio tugu povezanu sa željom, telom i maštom, želju da budem voljen.” Autor je dodao da je pesništvo Maria Tereze Horte „erotski afirmativno, avanturističko i misteriozno, prostor gde je svaki adolescent mogao da se skloni, oseća kao kod kuće i krene na svoj vlastiti put”.
Počela je sa pesništvom 1960. godine, kada je objavila “Espelho Inicial“; sledeće godine učestvovala je u “Poesia 61“ sa pesmom “Tatuagem“, a njena pesnička dela objavljena su u Portugalu u 17 izdanja, među kojima je i inovativno “Minha Senhora de Mim“, nedavno ponovno izdano, kao i zbirka “Poesia Reunida“ (2009). Kasnije je objavila knjige “Poemas para Leonor“ (2012), “A Dama e o Unicórnio“ (2013), “Anunciações“ (2016) – dobitnik nagrade Prémio Autores SPA za najbolju knjigu poezije 2017. godine – “Poesis“ (2017), “Estranhezas“ (2018), koja je osvojila književnu nagradu Casino da Póvoa/Correntes d’Escritas 2021, i antologiju “Eu Sou a Minha Poesia“ (2019).
U prozi je bila autorka dela “Ambas as Mãos sobre o Corpo“ (1970), “Ana“ (1974), “Ema“ (1984), “Cristina“ (1985) i “A Paixão segundo Constança H.” (1994), kao i koautorka “Novas Cartas Portuguesas” sa Marijom Velho da Kostom i Marijom Isabel Barreno, koja je međunarodno prepoznata.
Sa knjigama objavljenim u Brazilu, Francuskoj i Italiji, Maria Teresa Horta bila je prva žena koja je obavljala vodeće funkcije u portugalskom cineklubu i smatra se jednom od najistaknutijih feministkinja u lusofoniji.
Objavila je mnoge tekstove u novinama i bila je i urednica časopisa “Mulheres“, koji je imao snažnu feminističku i esencijalističku notu, na poziv Komunističke partije Portugala, kojoj je bila član 14 godina, od 1975. do 1989. godine.
Godine 2004. odlikovana je titulom Veliki Oficir Ordena Infanta D. Henrique.
Bila je u braku sa Luisom Barosom, sve do njegove smrti 20. novembra 2019.
Izvor: Srbijadanas.rs
